#18 Edukacja z zakresu nietrzymania moczu

Nietrzymanie moczu nie jest niczym nowym w medycynie, od pewnego czasu temat ten coraz to w mniejszym stopniu jest pojęciem tabu. Ostatnio przeprowadzone statystyki ukazują, iż z problemem tym zmaga się około 30% kobiet powyżej 45 roku życia, ponadto ponad dwukrotnie częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn.

Przyczyny :

Przyczyną tego typu zaburzeń jest kobieca fizjologia oraz anatomia dolnych dróg moczowych wraz z dnem miednicy. Kolejnym problemem jest fakt przebycia ciąży, a zwłaszcza mnogich powodujących duże mikrourazy okolic krocza podczas porodu. Inną przyczyną może być nieprawidłowo przeprowadzony poród, w których to uszkodzenia krocza nie dotyczą jedynie śluzówki ale także i mięśni. Jednak jedną z głównych przyczyn nietrzymania moczu jest wiek, a doprecyzowując chodzi o czas menopauzy i postmenopauzalny, podczas którego niedobory hormonalne przyczyniają się do zwiotczenia mięśni, których zadaniem jest prawidłowe trzymanie moczu.

Do czynników, które uznawane są za przyczyniające się do problemu nietrzymania moczu możemy wyróżnić między innymi :

• ·      Palenie papierosów – powodujące uszkodzenie śródbłonka naczyń krwionośnych i doprowadza do zaburzeń ukrwienia narządów wewnętrznych i mięśni. W tym także palenie bierne !
• ·      Sedenteryjny tryb życia
• ·      Brak regularnej aktywności fizycznej
• ·      Przewlekły stres
• ·      Zaburzenia pracy układu wegetatywnego
• ·      Skłonności genetyczne

Nietrzymanie moczu bardzo często prócz sfery estetyki ma również duże znaczenie w życiu prywatnym, zawodowym oraz społecznym, wyłączając kobiety z poszczególnych czynności !!!

Diagnoza :

Diagnoza rozpoczyna się od ogólnej oceny stanu zdrowia, konieczne jest również przeprowadzenie wywiadu ginekologiczno – położniczego lub w przypadku mężczyzn – urologicznego. Ważne jest by dowiedzieć się od Pacjenta w jakim stopniu problem ten wpłynął na życie Pacjentki oraz by sama określiła orientacyjnie ilość traconego moczu. Należy wykonać następujące badania :

·      Badanie jamy brzusznej

·      Badanie ginekologiczne

·      Badanie per rectum

·      Badanie neurologiczne ( w tym wykonywane przez fizjoterapeutę wykonanie diagnostyki kręgosłupa lędźwiowo – krzyżowego)

·      Badanie USG

·      Badanie ogólne moczu

·      Badanie morfologii krwi

·      Ocena ilości moczu zalegającego po wypróżnieniu

·      Badanie urodynamiczne

W tym punkcie należy pamiętać o przeprowadzeniu z Pacjentką kwestionariusza do oceny nietrzymania moczu wraz z dziennikiem mikcji.

Głównymi pytaniami nakierowanymi na problem nietrzymania moczu są :

·      Jak często gubi mocz ?

·      Jak dużo moczu gubi ?

·      Podczas jakich sytuacji mocz jest gubiony ?

·      Czy było jakieś zdarzenie po którym problem się pojawił ?

·      Czy podczas oddawania moczu pojawia się ból ?

·      Czy tracenie moczu występuję również w nocy ?

·      Jak często podczas dnia gubiony jest mocz ?

·      Podczas jakich czynności mocz jest gubiony ?

Klasyfikacja nietrzymania moczu :

Wyróżnia się pięcio stopniową klasyfikację nietrzymania moczu. Zależna jest ona od od tego jak dużo moczu jest tracone w ciągu doby, podczas jakich sytuacji się to dzieje. Wyróżniamy :

·       Wysiłkowe nietrzymanie moczu :

Jest to jedna z najczęstszych postaci tego problemu. Dochodzi do gubienia różnych porcji moczu w zależności od wysiłku fizycznego, tak też od kilku kropli do większych objętości. Wysiłek fizyczny w tym przypadku rozpatrywany jest już od tak fizjologicznych czynności jak : kaszel, kichanie, chodzenie po schodach, podnoszenie lżejszych czy cięższych przedmiotów, czy też wstawanie z krzesła. Statystyki pokazują, iż ten rodzaj nietrzymania moczu dotyczy 4x częściej kobiety otyłe niż szczupłe. Innymi czynnikami, które wyzwolić mogą ten problem są : menopauza, okres pomenopauzalny, przewlekły kaszel, choroby neurologiczne, ciąże i porody (w szczególności te które były zabiegowe), duża masa urodzeniowa dziecka, obniżenie narządu rodnego, częste infekcje dróg moczowych, zaparcia, ciężka praca fizyczna oraz palenie papierosów. Charakteryzuje się mimowolnym wypływem moczu podczas wzrostu ciśnienia śródbrzusznego.

Klasyfikacja wysiłkowego nietrzymania moczu :

     I.         Stopień : wypływ moczu podczas kichania, śmiechu, kaszlu, ciężkiej pracy fizycznej.

   II.         Stopień : wypływ moczu podczas chodzenia, wychodzenia po schodach, lekkiej pracy fizycznej.

 III.         Stopień : wypływ moczu podczas spoczynku i w leżeniu.

W przypadku wysiłkowego nietrzymania moczu interwał mikcyjny wynosi 3 godziny.

·      Naglące nietrzymanie moczu :

Jest mimowolnym wypływem moczu przy nienaruszonym mechanizmie zamykającym pęcherz. Interwał mikcyjny jest krótszy niż 1 godzina.

- Przyczyny w postaci motorycznej to : choroba Parkinsona, guz mózgu, niepełne uszkodzenie rdzenia kręgowego, udar mózgu.

- Przyczyny postaci czuciowej to : podrażnienie śluzówki pęcherza moczowego podczas ostrej infekcji, kamica nerkowa, cukrzyca.

·      Odruchowe nietrzymanie moczu :

Jest to mimowolne oddawanie moczu spowodowane aktywnością odruchową, przy pełnym przerwaniu rdzenia kręgowego na wysokości S2. Najczęstszą przyczyną tej postaci są wypadki komunikacyjne, a w niektórych przypadkach ostre stany nowotworowe w okolicy rdzenia kręgowego na wysokości S2.

·      Nietrzymanie moczu z powodu przepełnienia :

Dochodzi do niego podczas nadmiernego przepełnienia pęcherza moczowego, nieregularnym procesie mikcji oraz przy neuropatiach.

·      Mieszane nietrzymanie moczu :

Jak sama nazwa mówi jest to postać mieszana w której rodzaj nietrzymania moczu może być powiązany z czynnikami mechanicznymi jak i patofizjologicznymi.

Profilaktyka nietrzymania moczu :

Jedną z podstawowych zasad na które mamy wpływ to wyeliminowanie z życia czynników niekorzystnych i sprzyjających powstawaniu nietrzymania moczu, a więc mowa o :

- paleniu papierosów

- zrzucenie wagi

- wyeliminowanie ze swojego życia wysoko przetworzonego jedzenia, które zawiera duże ilości hormonów i czynników wpływających bezpośrednio na nie

Należy zadbać o swoje zdrowie w postaci uprawiania regularnej aktywności fizycznej, która będzie prowadziła do regularnej poprawy ukrwienia narządów miednicy mniejszej co będzie miało również bezpośredni wpływ na jakoś naczyń krwionośnych. Należy włączyć również ćwiczenia okolicy :

-  odcinka lędźwiowego kręgosłupa

-  mięśni pośladkowych

- mięśni dna miednicy

- mięśni przywodzicieli uda

- ćwiczenia izometryczne krocza i mięśni dna miednicy

- wprowadzenie kinezyterapii po operacjach ginekologicznych

- wykonywanie ćwiczeń w okresie klimakterium

- ćwiczenia czynne mięśni pośladkowych, przywodzicieli uda oraz mięśni dna miednicy w pozycji siadu i stania.

- masaż klasyczny powłok brzusznych

- zastosowanie elektrostymulacji zewnętrznej i wewnętrznej

- psychoterapia

Leczenie :

Leczenie nietrzymania moczu ma kilka faz. Pierwszą z nich jest regularne wykonywanie ćwiczeń fizycznych, które mają na celu wzmocnienie mięśni dna miednicy co ma mieć bezpośredni wpływ na przestrzeganie prawidłowego oddawania moczu w ciągu doby (jego unormowanie). Następną fazą jest farmakoterapia, dopiero jeśli te metody nie skutkują stosuje się interwencję operacyjną. Cały proces terapeutyczny trwa długo i bezwzględną sprawą jest konieczność bycia systematycznym.  Leczenie zachowawcze trwa około 3 miesięcy i pozwala na zniwelowanie objawów lub jak u znacznej liczby Pacjentek całkowicie pozbyć się problemu ( w szczególności wysiłkowego nietrzymania moczu !! ) 

Leczenie operacyjne polega na zastosowaniu taśm syntetycznych, których zadaniem jest zastąpienie struktur odpowiadających za prawidłową pracę aparatu więzadłowego, który ma podtrzymywać cewkę moczową. Zabieg wykonuje się od strony pochwy i wymagane jest 1.5 centymetrowe nacięcie śluzówki pochwy. Hospitalizacja trwa od 2-3 dni po czym kontynuowanie rehabilitacji jest niezbędne. Skuteczność metody operacyjnej w przypadku kobiet u których nietrzymanie moczu było nie możliwe do zlikwidowaniu poprzez zastosowanie metod zachowawczych jest wysokie.

Przykład ćwiczeń jakie Pacjentka w każdym przedziale wiekowym może wykonywać samodzielnie w domu :) 

Źródło : http://www.ntm.pl/?pid=main_tresc.pl.218_html